Ostrowiec powiat opatów woj. kieleckie
AP Kielce, księga ludności stałej miasta Ostrowca
Ostrowiec powiat opatów województwo kieleckie
Szukałem ostatnio kilku rodzin które prawdopodobnie przez jakiś czas mieszkały w Ostrowcu Świętokrzyskim przynajmniej takie były wnioski wynikające z posiadanych informacji. Interesowały mnie lata dwudziestolecia międzywojennego. Wybrałem kilka sygnatur dotyczących bezpośrednio Ostrowca Świętokrzyskiego. Na początek „Księga ludności stałej miasta Ostrowca” składa się 10 tomów według informacji znajdującej się w serwisie „Szukaj w Archiwach” daty skrajne dla każdego z tomów to pierwsza połowa XIX wieku do około lat 30-stych XX wieku. Mniej więcej przedział czasowy się zgadza ponieważ sama księga wydrukowana a następnie prowadzona jest w języku rosyjskim więc według mnie jej życie rozpoczęło się gdzieś około roku 1868 natomiast w każdym tomie znajduje się pieczęć informująca o tym iż księgę (każdy tom) zamknięto 29 kwietnia 1933 roku. Oczywiście wpisy dokonane w księdze po roku 1919 są już w języku polskim. Kluczem do ksiąg (tomów) jest numer domu. Tom I zawiera ewidencję 1-115, tom II 116-217 i tak dalej. Są dwa skorowidze do tych dziecięciu tomów księgi ludności stałej, jeden w języku rosyjskim a drugi w języku polskim. Wydaje mi się że oba skorowidze nie są tożsame, ja sprawdzałem na wszelki wypadek oba skorowidze. Przy nazwisku mamy numer tomu i numer strony pod którymi możemy spodziewać się bardziej szczegółowych informacji o konkretnej osobie, rodzinie. Nie będę opisywał poszczególnych kolumn, zwrócę uwagę na ostatnie dwie kolumny. Czasami informacje z ostatnich kolumn mogą nas zaprowadzić, mogą nam wskazać inne zbiory w których możemy znaleźć szczegóły dotyczące konkretnego wpisu lub dokumenty źródłowe.
AP Kielce, spisy wyborców
Kolejnym źródłem do moich poszukiwań były tzw. spisy wyborców znajdujące się w zespole Akta miasta Ostrowca Świętokrzyskiego. Ostrowiec ma to szczęście że takie spisy wyborców dotrwały do czasów nam współczesnych. Jest kilka sygnatur, ale gdy bardziej wnikliwie przyjrzymy się księgą zauważymy że część z nich to duplikaty. Zauważymy również że brakuje przynajmniej księgi, ksiąg dla okręgu 3, czyli całość nie jest kompletna (bardzo często się tak zdarza). W każdej księdze na okładce wewnątrz jest wklejka informująca jakiego okręgu i jakiego obwodu dotyczy księga, jest spis ulic które wchodzą w skład okręgu wyborczego, są numery posesji dla każdej ulicy. Na końcowej stronie spisu jest zamieszczona informacja ile dana księga zawiera nazwisk wyborców, piękna pieczęć miasta Ostrowca wraz z podpisem ówczesnego Prezydenta Miasta. W przypadku Ostrowca Świętokrzyskiego praktycznie każda księga zawiera około 1000-1500 nazwisk wyborców. Musimy wiedzieć, mieć wiedzę iż prawo wyborcze w ówczesnej Rzeczypospolitej przysługiwało osobą które najpóźniej w dniu ogłoszenia wyborów w Dzienniku Ustaw osiągnęła wiek 21 lat. Jeżeli nie znajdziemy swojego przodka na listach wyborców może to świadczyć również o tym iż z jakiś powodów został pozbawiony prawa wyborczego np. żołnierze służby czynnej, skazani prawomocnym wyrokiem sądu, upadli dłużnicy. Powodów jest znacznie więcej i trzeba mieć to na uwadze. Jakie informacje znajdziemy w spisie wyborców?. Imię i nazwisko, adres zamieszkania (nazwa ulicy z numerem domu), datę urodzenia (bardzo często tylko rok), datę od kiedy dana osoba mieszka w mieście (zazwyczaj tylko rok), oraz informację o oddaniu głosu („ptaszek” lub inny znaczek jeżeli osoba wzięła udział w wyborach). Bardzo rzadko znajdziemy jakieś informacje w polu uwagi. Do postępowań administracyjnych idealny zbiór.
Następne źródło to księgi ewidencji mężczyzn prowadzone, wytworzone w naszym przypadku przez Zarząd Miejski w Ostrowcu Świętokrzyskim, Wydział Wojskowy. Księgi dotyczą mężczyzn urodzonych w latach 1904-1918 (okres jest znacznie szerszy i sięga do roku 1887) należałoby zadać sobie pytanie czy księgi obejmują mężczyzn zamieszkałych na terenie miasta czy być może obszar który obejmowały jest znacznie szerszy. Księga zawiera dokładną datę urodzenia, imiona rodziców wraz z nazwiskiem panieńskim mamy, miejsce zamieszkania lub pobytu poborowego, wyznanie oraz stan cywilny. Rubryk jest znacznie więcej (zawód ojca, miejsce zamieszkania rodziców, kary administracyjne i sądowe) ale w tym omawianym przypadku rubryki nie zostały wypełnione. Prawdopodobnie informacje znajdujące się w księgach ewidencji mężczyzn zostały spisane z Wojskowych Kart Ewidencyjnych (przynajmniej z okresu międzywojennego). Karty bardzo rzadko spotykam w archiwach w większych ilościach zazwyczaj są to pojedyncze egzemplarze znajdujące się w różnych zbiorach.
AP Kielce, ewidencja mężczyzn
Jest jeszcze jedno interesujące źródło dotyczące Ostrowca Świętokrzyskiego z okresu międzywojennego a mianowicie księgi meldunkowe ludności ale o tym zbiorze innym razem.
